Türk savunma sanayii, TEI-TJ300 motoru sayesinde dünya da bu itki sınıfında ki rakip füze motorlarının hiçbirinde bulunmayan gelişmiş kompresör (Makine) teknolojisiyle benzeri olmayan bir başarıya imza attı. TÜBİTAK desteğiyle başlayan proje, Türk mühendislerinin yeteneklerinin ve teknolojik yetkinliklerinin en somut örneklerinden sadece birisi.
TEI ve ROKETSAN İşbirliği: Küresel Savunma Sanayiinde Çığır Açan TEI-TJ300 Motoru
Eylül 2017'de Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) desteğiyle başlatılan ve TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş.(TEI) ile Roket Sanayii ve Ticaret AŞ. (ROKETSAN)arasında imzalanan protokol, Türkiye savunma sanayiinde büyük bir atılımı beraberinde getirdi. Bu işbirliği kapsamında geliştirilen TEI-TJ300 Orta Menzil Gemi Savar (OMGS) Hava Solumalı Jet Motoru Projesi, hem ulusal hem de uluslararası savunma çevrelerinde dikkat çekiyor.
TEI-TJ300, tamamen milli imkanlarla tasarlanmış ve geliştirilmiş bir turbojet motorudur. 25 Şubat 2020'de gerçekleştirilen ilk prototip testi, projenin başarısını gözler önüne serdi. Türkiye’nin yapmış olduğu bu milli “Orta Menzilli Gemisavar Füze Motoru”, ROKETSAN'ın 300 kilogramlık füzesini saatte 1000 kilometre hıza çıkarabiliyor.
Sınırlara Meydan Okuyan Teknoloji
TEI-TJ300 motoru, füze sistemlerine uyarlanabilmesi için 224 mm gibi kısıtlı bir çapta bu itki sınıfında güç üretebilen dünyadaki ilk motor olma özelliği taşıyor. Bu boyutlardaki zorlu kısıtlamalar, motorun birçok platforma uyum sağlamasına olanak tanıyor. 5000 ft irtifada ses hızının %90'ına varan yüksek hızlarda çalışabilmesi, motoru özellikle cazip kılıyor.
Yenilikçi Başlatma Sistemi
TEI-TJ300'ün en dikkat çekici özelliklerinden biri de herhangi bir başlatıcı sisteme (marş motoru) ihtiyaç duymadan, rüzgar etkisiyle (windmilling) çalışmaya başlayabilmesidir. Ayrıca motorun hava, deniz ve kara savunma sistemlerinde de esnek bir şekilde kullanılabilmesini sağlıyor.
Rekorlarla Dolu Bir Türkiye
Nisan 2021'de TEI-TJ300 motoru, 224 mm gibi küçük bir çapla 1342 Newton itki seviyesine ulaşarak rekor kırdı. Bu rekor, motorun potansiyelini ve gelecek vaat eden teknolojisini bir kez daha ortaya koydu.
TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, "Ne kadar yakıt koyarsanız, o kadar menzili var. Bir saatlik yakıt koyarsanız 1000 kilometre, iki saatlik yakıt koyarsanız 2000 kilometre menzil elde edersiniz" diyerek motorun esnek ve yüksek performanslı yapısını vurguladı.
Savunma sanayiinde çığır açan bu yenilik, Türkiye'nin küresel alanda daha güçlü bir konum elde etmesine yardımcı olacak. Gelecekte bu teknolojinin daha da geliştirilerek savunma alanında önemli avantajlar sağlaması bekleniyor.
TEI ve ROKETSAN'ın işbirliği ile geliştirilen TEI-TJ300 motoru, Türk savunma sanayiinin teknolojiye olan yatırımlarının bir göstergesi. Bu inovasyon, gelecekte daha büyük başarıların habercisi olarak bilinmeli. Ayrıca bu benzeri olmayan teknolojinin Türkiye'yi küresel savunma arenasında önemli boyuta ulaştırdığını da vurgulamakta fayda var.
TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit’de projenin önemini vurgulayarak"TEI-TJ300, sadece Türkiye için değil, dünya savunma sanayii için de bir
dönüm noktasıdır" ifadelerini kullandı.
GELİN BİRLİKTE TEI-TJ300 ORTA MENZİLLİ GEMİSAVAR FÜZE MOTORUNUN TEKNİK ÖZELLİKLERİ NELER? İNCELEYLİM
• Azami İtki (N)/(lbf): 1.400/315
• Özgül Yakıt Tüketimi (g/kN.s) : 37,4 (SLS ISA0, yağlama ihtiyacı hariç)
• Kuru Ağırlık (kg)/(lb): 34/74,9
• Uzunluk (mm)/(in): 450/17,7
• Çap (mm)/(in): 224/8,8
Yüksek İtki Gücü ve Verimlilik
TEI-TJ300 motoru, azami 1.400 Newton (315 lbf) itki üretebiliyor. Bu güç, füze sistemlerinde ihtiyaç duyulan hız ve menzili sağlamak için yeterli. Ayrıca, motorun özgül yakıt tüketimi de dikkat çekici: 37,4 g/kN.s (SLS ISA0, yağlama ihtiyacı hariç). Bu, motorun yakıt verimliliği açısından da üstün olduğunu gösteriyor.
Kompakt ve Hafif Tasarım
Motorun kuru ağırlığı sadece 34 kilogram (74,9 lb), bu da onu son derece hafif ve taşınabilir kılıyor. 450 mm (17,7 inç) uzunluğundaki tasarımı, füze sistemlerine kolayca entegre edilebilmesini sağlıyor. 224 mm (8,8 inç) çapı ise motoru, sınıfında en küçük çaplı motor yaparak bir ilki gerçekleştiriyor.
Platformlar Arası Uyum
TEI-TJ300, kompak tasarımı sayesinde farklı platformlarda kullanılabiliyor. Deniz, hava ve kara savunma sistemlerinde geniş bir uygulama alanı bulması, motorun stratejik önemini artırıyor. Herhangi bir marş motoruna ihtiyaç duymadan rüzgar etkisiyle çalışabilme özelliği, bu uyumu daha da pekiştiriyor.
Türkiye tüm bunların yanı sıra 2014 yılından bu yana tam 7 yılda 10 Milli+1 yerli motor üreterek bir ilki başardı.
TEI-TJ300 ‘ün haricinde diğer başarılardan da bahsetmeden geçemeyeceğim. Bunlardan ilki 2014 yılında üretilen, Şimşek TEI-TJ90 Türkiye’nin ilk mini turbojet motoru oldu.
Türk Savunma Sanayii’nde ki diğer ilkleri ise şöyle sıralayalım:
Anka Siha-TEI-PD170, Türkiye’nin ilk turbodizel havacılık motoru,
Gökbey- TEI-TS1400 turboşaft, Türkiye’nin ilk milli helikopter motoru,
TEI-PG50, Türkiye’nin ilk iki zamanlı havacılık motoru,
Kara Şahin- T700-TEI-701D, Türkiye’nin ilk yerli üretim helikopter motoru.
