Kimyasal madde; doğal halde bulunan veya üretilen veya herhangi bir işlem sırasında veya atık olarak ortaya çıkan veya kazara oluşan her türlü element, bileşik veya karışımlardır. Dünyada değişik türde 5-6 milyon kimyasal bulunmaktadır. Her kimyasalın zararı kimyasalın güvenlik bilgi formunda belirtilmektedir. Kimyasalın ne kadar zarar verdiği ve hastalık oluşturduğu kimyasal kullandıktan yıllar sonra ortaya çıkmaktadır.
Örnek verecek olursak DDT (Dikloro Difenil Trikloroethan) böcek ilacı yıllardır evlerimizde ve tarımda kullandık. DDT kullanımı hem toprakları, hem hayvanları, hem insanları zehirlediği ve DDT toprakta kalıcı olduğu, topraktan bitki yoluyla hayvan ve insan vücuduna girdiği, vücut dokusundaki yağlarda kolaylıkla çözülerek insan vücudunda olumsuz etkiler oluşturduğu ortaya çıktı. Bir kez bile maruz kalmanın Alzheimer olma riskini arttırabileceği ortaya tespit edildi. Daha sonra DDT’nin faydadan çok zararı olduğu anlaşılınca tarım alanlarında kullanımı yasaklanmaya başlandı ve Ülkemizde de 1987 yılında tamamen kullanımından kalktı.
Evimizde kullandığımız kimyasallar bizlere kolaylık ve konfor sağlasa da, sağlığımız açısından birçok risk barındırmaktadır. Temizlik malzemeleri; Fırın temizleyiciler, lavabo açıcılar, ahşap ve metal temizleyicileri, tuvalet temizleyiciler, küvet, fayans ve banyo temizleyiciler, çamaşır suyunu sıralayabiliriz. Bu temizleyicilerin sağlığımıza ne kadar zarar verdiği kullanım sıklığı ve kullanım sırasında, kullanılan ortamın havalandırma durumuna göre değişmektedir.
Temizlik malzemeleri kullanımı sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar, gıda ve yiyeceklerden uzak tutulmalı ve ayrı yerlerde muhafaza edilmeli, temizlik malzemelerini kesinlikle birbirleri ile karıştırılmamalıdır. Bazı temizlik malzemeleri, bir araya geldiğinde reaksiyon verip, patlayabilir, tutuşabilir veya çok toksit olup ve ortamdaki insanları zehirleyebilmektedir. Evde kullandığımız temizlik malzemeleri orijinal kaplarında saklanmalı ve kaplar üzerinde ki etiketler asla sökülmemelidir. Kullanım sırasında herhangi bir rahatsızlık olması durumunda kimyasal üzerinde ki etiket ile birlikte sağlık kurumlarına başvurulmalıdır. Herhangi bir evsel kimyasal sızıntısı meydana gelirse hemen temizlenmelidir. Temizlik yaparken eski giysileri kullanabilirsiniz. Eldiven giyin ve gözlerinizi koruyun. Temizlikte kullandığınız eski giysileri gazete kâğıdına sarın ve plastik poşete koyarak ağzını bağlayıp çöpe atın. Evde kimyasallar kullanırken sigara içmeyin.
Kimyasallar vücudumuza üç yoldan girer. Solunum yolu, elimize veya vücudumuza bulaşması sonucu deri üzerinden emilim yoluyla, yediğimiz gıdalardan sindirim yoluyla girer.
Evimizde en çok kullandığımız çamaşır suyundan bahsedelim. Kimyasal ismi Sodyum hipoklorit çözeltisidir. Güvenlik bilgi formunu incelediğimizde zararlılık ifadeleri; Ciddi cilt yanıklarına ve göz hasarına yol açar. Sucul ortamda uzun süre kalıcı, çok toksik etki ettiği yazmaktadır. Çok toksik maddeler, çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir. Özellikle beyaz çamaşırları çamaşır suyunda uzun süre bekletmenin bu kadar tehlikeli olduğu insanların çoğu bilmemektedir. Havasız bir ortamdaysa insanlar kendilerini zehirlemektedir. Zararı yıllar sonra ortaya çıktığı için neden hastalandıklarını bilmemektedir.
Banyo veya tuvalet temizleyicilerinin kimyasal ismi sodyum hidroksittir. Onunda Güvenlik Bilgi Formunu incelediğimizde, kullanmadan önce koruyucu eldiven, koruyucu kıyafetler ve göz koruyucu kullanılması, soluduğunda zarar gören kişiyi temiz havaya çıkartılıp kolay nefes alacak şekilde tutulması, göze temas etmesi durumunda birkaç dakika gözün durulanması gerektiği ve gözde tahriş oluşması durumunda tıbbı destek alınması gerektiği yazmaktadır.
Görüldüğü üzerinde evimizde kullandığımız temizlik malzemeleri aşağı yukarı çoğunluğu aynı tehlikeleri barındırmaktadır. Ancak şu bilinmelidir ki temizlik malzemeleri, kullanırken dikkat etmeli ve daha çok temizlesin diye fazla kullanılmamalıdır. Kullanmadan önce kutusunda bulunan etiketi kontrol edilmeli kullanma talimatı okunmalıdır.
Temizlik malzemeleri çocukların ulaşamayacağı veya bulamayacağı yerlerde saklanmalıdır. Çocukların temizlik malzemelerini yutması durumunda, çocuğa hiçbir şey yedirip içirmeden ve kusturmadan acilen doktora götürülmelidir.